نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

شرایط و قوانین چاپ کتاب به چه صورت است؟

قوانین چاپ کتاب در هر کشور با توجه به فرهنگ و ساختارهای تعریف شده متفاوت است. شرایط چاپ کتاب در ایران نیز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف و ابلاغ می‌شود.
اما چهارچوب کلی این قوانین چیست و چطور می‌توانیم با خیال راحت کتاب خود را از مسیر مجوزها، قوانین و شرایط وزارت ارشاد عبور دهیم؟

شرایط سفارش‌دهنده برای چاپ کتاب

بر اساس آیین‌نامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص آیین‌نامه و دستورالعمل نظارت بر محصولات چاپی، تمام افراد حقیقی و حقوقی به شرط پذیرفتن قوانین جمهوری اسلامی ایران، می‌توانند برای چاپ کتاب اقدام کنند.

ارائه مدارک لازم

موارد مندرج در این بخش، بر اساس آیین‌نامه وزارت ارشاد در خصوص مدارک لازم جهت چاپ کتاب نوشته شده است. از جمله مدارک و شرایط لازم برای چاپ کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • درخواست افراد حقیقی حتما باید توسط متقاضی یا سفارش‌دهنده (ناشر، مترجم یا مولف) امضا شود. چنانچه متقاضی، شرکت و یا فرد حقوقی است باید درخواست توسط شرکت یا نشر مورد نظر نیز مهر شود.
  • تصویر کارت ملی متقاضی (ناشر، مولف یا مترجم) به همراه کپی آن باید به بخش مربوط ارائه شود.
  • متن کتاب بعد از صفحه‌آرایی و ویرایش استاندارد، باید برای اخذ مجوزهای لازم به وزارت ارشاد ارائه شود. چنانچه متقاضی چاپ رمان و … هستید؛ توجه داشته باشید که محتوای آن مغایر با قوانین جمهوری اسلامی نباشد.
  • اخذ مجوز و طی شدن مراحل چاپ کتاب به همین‌جا ختم نمی‌شود و لازم است که مجوزهای فیپا و شابک نیز دریافت شود. لازم به ذکر است که برای دریافت هر یک از این مجوزها نیاز به ارائه مدارک جداگانه وجود دارد.

اخذ مجوزهای لازم برای چاپ کتاب

برای چاپ کتاب لازم است که ۴ مرحله اخذ مجوز کتاب از وزارت ارشاد را طی کنید. در این بخش مختصر به بررسی هر یک از این مراحل می‌پردازیم:

شابک:

شابک به معنای شماره استاندارد بین‌المللی کتاب و ترجمه عبارت “international standard book number” است که به آن اختصارا isbn می‌گویند.

شابک یک عدد ۱۳ رقمی است که پشت جلد کتاب ثبت می‌شود و هر بخش این مجموعه اعداد، نشان‌دهنده بخشی از هویت کتاب است. مثلا زبان کتاب، منطقه جغرافیایی و …

اخذ شابک برای انتشار انواع محتوای ویدیویی، مجله‌ها، کتاب و … ضروری است و لازم است که مدارک مختلفی با توجه به دستورالعمل‌های وزارت ارشاد مانند: متن کتاب، اوراق شناسایی نویسنده، مترجم و … ارائه شود.

فیپا

فیپا عبارت است از فهرست‌نویسی پیش از انتشار کتاب که توسط اداره کل پردازش و ساماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی صادر می‌شود.

فیپا شناسنامه کتاب است و نشان می‌دهد که هر کتاب در چه قطعی و چه سالی چاپ شده است؛ نام ناشر، نویسنده یا مترجم کتاب چیست و…

این موارد کمک می‌کند که دسترسی به یک نسخه خاص کتاب راحت‌تر شده و از طرفی به حفظ حقوق مولف و مترجم کمک می‌کند.

برای اخذ فیپا لازم است که شابک قبلا دریافت شده باشد.

اخذ مجوز ارشاد

در این مرحله بعد از اخذ فیپا و شابک، کتاب توسط تیم‌های حاضر در بخش‌های مرتبط وزارت ارشاد بررسی می‌شود تا مطالب و محتوای کتاب با قوانین وزارت ارشاد و جمهوری اسلامی مغایرتی نداشته باشد.

اگر برای چاپ کتاب علمی یا کتب قرآن و حدیث اقدام کنید؛ محتوای کتاب توسط متخصصان این حوزه‌ها نیز بررسی می‌شود تا مغایرتی با چهارچوب‌های حوزه تخصصی خود نداشته باشد.

لازم به ذکر است در صورت نیاز به انتشار کتاب به صورت الکترونیکی، بخشی از این مراحل را باید طی کنید.

مجوز پخش

این مجوز، آخرین بخش از مجوزهای کتاب است و بعد از چاپ کتاب باید آن را اخذ نمایید. برای این منظور لازم است نسخه‌ای از کتاب طراحی و چاپ شده را به وزارت ارشاد ارسال کنید.

به این ترتیب کارشناسان این سازمان، کتاب را از نظر عدم مغایرت با نسخه دارای مجوز بررسی کرده و در نهایت مجوز اعلام وصول یا پخش را صادر می‌کنند.

قوانین چاپ کتاب

شرایط مربوط به چاپ کتاب هرچند سال یک‌بار دستخوش تغییراتی جزیی می‌شود؛ اما کلیات این قوانین بدون تغییر هستند. بخشی از این موارد عبارتند از:

  • قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان مصوب ۱۵/۷/۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی
  • قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات مصوب سال ۱۳۵۵
  • پایبندی ناشر، مولف و مترجم به قوانین جمهوری اسلامی ایران
  • نگارش و ترجمه کتاب در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران

قوانین استفاده از نام و نشان تجاری بر روی کتاب

با توجه به قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۵ هرگونه استفاده از اسامی، عبارت و اصطلاحات بیگانه بر روی کتاب ممنوع است.

شرایط چاپ کتاب ترجمه شده

با توجه به قوانین وزارت ارشاد، چاپ کتاب ترجمه شده تفاوت چندانی با چاپ کتاب تالیفی ندارد و فرآیند صدور مجوزها بر مبنای همان ساختار ذکر شده در بخش‌های پیشین است.

نکته دوم رعایت قانون کپی رایت جهانی است؛ از آنجایی که به دلیل مشکلات مختلف کشور ما، قوانین مربوط به کپی رایت بین‌المللی را امضا نکرده است، ناشران در برخی موارد برای دریافت اجازه کتبی از نویسنده اقدام می‌کنند.

هرچند نداشتن کپی رایت تاثیری در صدور مجوز توسط ارشاد ندارد اما عکس این موضوع صادق نیست و چاپ کتاب در انتشارات خارجی معمولا تابع قوانین کپی رایت است.

جمع‌بندی؛ نگاهی به قوانین چاپ کتاب در ایران

در این مقاله به بررسی شرایط چاپ کتاب در ایران پرداختیم. این مسیر شاید در ابتدا کمی پر پیچ‌وخم به نظر برسد اما با توجه به از دست‌رفتن تمام حقوق مادی و معنوی اثر در صورت چاپ بدون مجوز کتاب، طی کردن این فرآیند نه تنها ضروری بلکه سودمند است.

تحریریه جنگل

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

انواع سایز ( قطع ) کتاب

قطع کتاب چیست؟

قطع کتاب مرزهای محتوای فیزیکی را تعیین کرده و به طور ویژه اندازه‌ صفحات داخلی کتاب را شامل می‌شود. در واقع هر یک از قطع های کتاب هویت خاصی را به کتاب می‌بخشند. به عنوان مثال قطع جیبی به دلیل اندازه کوچک و قابلیت حمل آسان، مناسب و مختص کتاب‌هایی است که مخاطبان تمایل دارند آن‌ها را در هر مکانی همراه خود داشته باشند. در مقابل، قطع رحلی که دارای سایز بزرگتری بوده و فضای بیشتری برای ارائه جزئیات و نمایش تصاویر باکیفیت فراهم می‌کند، اغلب برای کتاب‌ های هنری، آموزشی و مرجع مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که توجه به سایز کتاب صرفاً در جنبه‌های کاربردی خلاصه نمی‌شود. برخی اوقات انتخاب یک قطع خاص، نشان‌دهنده سبک محتوای کتاب است. برای نمونه قطع وزیری یا رقعی، بیشتر ترکیبی از خوانایی مناسب متن و راحتی در حمل کتاب را شامل می‌شود. از این قطع‌ها معمولاً برای رمان‌ها، داستان‌ها یا کتاب‌های آموزشی، علمی-تخیلی استفاده می‌شود.

  • سایز: ۲۵ در ۱۷٫۵ سانتی متر – سایز برگه (B5)
  • قطع کتاب پس از برش:  ۲۴ در ۱۷
  • بیشترین استفاده : برای کتاب های تخصصی و دانشگاهی
  • سایز: ۲۱ در ۱۴٫۸۵ سانتی متر – سایز برگه (A5 )   
  • قطع کتاب پس از برش:  20 * 14
  • بیشترین استفاده : برای کتاب های ادبی، شعر، رمان، عمومی و البته یکی از عمومی ترین سایزهای مورد استفاده برای چاپ کتاب ها می باشد.
  • سایز: ۲۹٫۷ در ۲۱ سانتی متر- سایز برگه(A4)
  • قطع کتاب پس از برش:  ۲۸٫۵ در ۲۰٫۵
  • بیشترین استفاده : برای کتاب های کمک درسی
  • سایز: 21 در ۲۱ سانتی متر
  • قطع کتاب پس از برش:  20 در ۲۰
  • بیشترین استفاده : برای کتاب های داستان کودکانه
  • سایز: ۱۷٫۵ در ۱۲٫۵ سانتی متر (سایز برگه B6)
  • قطع کتاب پس از برش:  ۱۷ در ۱۲
  • بیشترین استفادهبرای کتاب های دعا، زیارتی، کتاب های همراه مسافرتی و حتی برای داستان های کوتاه و …
  • سایز: ۲۱ در ۱۱٫۵ سانتی متر
  • قطع کتاب پس از برش:  ۲۰٫۵ در ۱۱
نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

فیپا چیست

فیپا در واقع همان شناسنامه کتاب در کتاب خانه ملی می باشد. هر کتاب قبل از آنکه از سوی مراجع ذیربط مجوز انتشار دریافت کند، باید در کتابخانه ملی ایران ثبت شود و از آن فهرست نویسی پیش از انتشار یا اصطلاحا فیپا تهیه شود. عبارت فیپا کوته نوشت «فهرست نویسی پیش از انتشار» است و شامل فهرست نویسی توصیفی و تحلیلی کتاب، پیش از انتشار آن و درج آن در صفحه حقوقی یا شناسنامه کتاب است

تعریفی که سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی از فیبپا آورده است به این شرح می باشد: « فهرست نویسی پیش از انتشار (فیپا) عبارت است از فهرست نویسی توصیفی و تحلیلی کتاب پیش از انتشار و درج آن در صفحه حقوقی یا صفحه شناسنامه همان کتاب.» به عبارتی ساده تر، اطلاعات کتاب شناختی لازم وضروری  یک کتاب قبل از انتشار آن که بر مبنای استانداردهای بین المللی تهیه می شود، فیپا می گویند.

اگر بخواهیم سابقه فیپا را در تاریخ بررسی کنیم قدمت فیپا به سال ۱۸۷۰ و کشور آمریکا برمی گردد. فیپا ابتدا به صورت طرحی در سال ۱۸۷۰ در آمریکا مطرح گردید و به طور رسمی استفاده از آن در سال ۱۹۰۱ توسط کتابخانه کنگره آمریکا آغاز گردید. اما استفاده از این شیوه از فهرست نویسی به نحو امروزی از سال ۱۹۷۱ در آمریکا آغاز شد و  بعد از سه سال کشورهای دیگر نیز شروع به استفاده از فیپا کردند. امروزه بسیاری از کشورهای جهان از این شیوه در برای فهرست بندی کتاب های خود استفاده می کنند. در ایران نیز این طرح ابتدا از سال ۱۳۴۹ و در انتشارات دانشگاه تهران به کار گرفته شد و از سال ۱۳۷۷ و پس از چندین سال  تلاش برای قانونی شدن آن، توسط کتابخانه ملی و با همکاری وزارت ارشاد، استفاده از فیپا در کتاب های منتشر شده در ایران رسمی گردید. امروزه بیش از ۹۰ درصد کتاب های منتشر شده در ایران از اطلاعات فیپا بهره می برند.

اما فواید گوناگونی را می توان برای فیپا برشمرد که به اختصار به شرح زیر می باشد:

  • فهرست نویسی و سازماندهی کتاب ها در سطح ایران با این شیوه یکدست و هماهنگ می شود.
  • فهرست نویسی توسط کتابداران در تمامی کتابخانه های کشور آسان می شود.
  • در زمینه فهرست نویسی کتاب های منتشر شده از انجام دوباره کاری جلوگیری می شود.
  • سرعت بازیابی منابع در کتابخانه ها افزایش می بابد و  از صحت و درستی آن اطمینان حاصل می شود.
  • صرفه جویی در موادر مختلفی از قبیل نیروی انسانی، بودجه و امور مالی و زمان و مکان. همچنین امر اشاعه اطلاعات با این شیوه سرعت داده می شود.
  •  ایجاد شبکه های اطلاعاتی و همچنین اشتراک اطلاعات کتاب شناختی در سطوح ملی و بین المللی آسان شده و در نتیجه آن سرعت گردش اطلاعات افزایش می یابد.

مسئول مستقیم صدور فیپا اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی می باشد و صدور این شناسه فقط توسط این نهاد در کشور انجام می گیرد.امروزه ارسال و درخواست فیپا فقط به صورت الکترونیکی امکان پذیر است که به آن فیپای الکترونیکی نیز می گویند. پس از ثبت اطلاعات کتاب در سامانه جامع چاپ و نشر وزارت ارشاد ، اطلاعات لازم توسط وزارت ارشاد به واحد صدور فیپای کتابخانه ملی به وب گاه http://www.nlai.ir ارسال می شود در نهایت بعد مدت زمان مشخصی فیپای کتاب صادر شده و در اختیار ناشر قرار می گیرد.

مدت زمان تحویل فیپا :

• برای کتاب‌های تجدید چاپی سه روز کاری؛
• برای کتاب‌هایی که قبلاً توسط ناشر دیگری چاپ شده باشد پنج روز کاری؛
• برای کتاب‌های چاپ نخست ۱۰  الی ۱۵ روز کاری.

نوشته شده در یک دیدگاه

شابک (ISBN) چیست ؟

International standard book number یا به اختصار ISBN، سیستمی بین‌المللی است. جهت شماره‌گذاری کتاب‌ها در این سیستم، هر کتاب یک شماره منحصر به فرد دارد. در سال ۱۹۶۷، قبل از استفاده از این سیستم دسته‌بندی و جستجوی کتاب‌ها بسیار بی‌نظم بود. پس از ابداع این سیستم، به هر کتاب شماره‌ای اختصاص یافت و ردیابی آن را برای افراد راحت‌تر کرد. ISBN تا پایان سال ۲۰۰۶ عددی ۱۰ رقمی بود اما از سال ۲۰۰۷ تعداد ارقام آن به ۱۳ رسید. دلیل این کار نیز تعدد زیاد کتاب‌های الکترونیکی بود که هر ساله منتشر می‌شد. محاسبه ISBN از طریق فرمول ریاضی خاصی انجام می‌گیرد که دارای یک رقم کنترلی برای ارزشیابی شماره می‌باشد. ISBN یک رمز عددی ۱۳ رقمی است که از ۵ بخش مختلف تشکیل شده که هر کدام از آن‌ها مفهوم خاصی دارند. این ۵ بخش به شرح زیر می‌باشد:

• عنصر پیشوند: همیشه دارای ۳ رقم است.
• ثبت گروه: منطقه جغرافیایی و یا زبان خاص آن منطقه را نشان می‌دهد که سیستم ISBN در آن فعال است این بخش ۱ تا ۵ رقم دارد.
• عنصر ثبت: در این بخش ناشر مشخص می‌شود.
• عنصر نشر: در این قسمت شماره ویرایش مشخص می‌شود.
• رقم کنترلی: همیشه آخرین رقمی است که کار ارزشیابی را انجام می‌دهد. این رقم با استفاده از یک الگوریتم ساده به دست می‌آید.
بطور مثال اعداد صفر یا ۱ شناسه کشورهایی است که زبان رسمی آنجا انگلیسی باشد. این کشورها عبارتند از آمریکا، کانادا، انگلیس و استرالیا. از سوی دیگر، عدد ۲ نشاندهنده‌ فرانسه، عدد ۳ آلمان، عدد ۴ ژاپن و غیره، قابل ذکر است که عدد ۹۶۴ شناسه ایران می‌باشد. بخشی که نشاندهنده‌ شناسه ناشر و میزان حجم انتشار کتاب است، احتمال دارد عددی یک یا چند رقمی باشد.


از ISBN برای ثبت کتاب در کتابخانه‌های بین‌المللی و همچنین برای سفارش آن نیز استفاده می‌شود. در حقیقت ISBN به عنوان شماره شناسنامه کتاب است که در پشت جلد کتاب چاپ می‌شود. گفتنی است که در برخی موارد ISBN را با بارکد یکی می‌دانند در صورتی که این دو با هم تفاوت دارند. یکی از کاربردهای ISBN در کتابخانه‌هاست که از طریق آن به راحتی می‌توان کتاب‌ها را شناسایی کرد.
نکته مهمی که باید در نظر داشت این است که برای چاپ مجدد یک کتاب نیازی به دریافت ISBN جدید نیست ولی اگر در کتاب تغییراتی حاصل شود که در نتیجه آن تغییرات متن کتاب و یا شناسنامه آن دچار تغییر شود نیاز است که یک ISBN جدید دریافت شود. در برخی مواقع نیز نویسنده کتاب تصمیم می‌گیرد که تیراژ جدید کتاب خود را به انتشارات دیگری بسپارد که برای این کار نیز باید ISBN جدید اخذ کند.
همانطور که گفته شد ISBN جهت شناسایی کتاب مورد استفاده قرار می‌گیرد و هیچگونه جنبه قانونی برای حق انتشار ایجاد نمی‌کند. با این حال در برخی کشورها، استفاده از ISBN به عنوان یک الزام جهت تعیین انتشارات به کار می‌رود.
شایان ذکر است که تنها ناشر کتاب می‌تواند برای دریافت ISBN اقدام کند.

شابک در ایران:

در سال ۱۳۷۲، با افزایش روزافزون نیاز به استفاده از یک شناسه استاندارد برای کتاب، ایران به عضویت موسسه جهانی شابک درآمد و شماره خاص کشور در این شناسه برای کشور ایران، عدد ۹۶۴ تعیین گردید.همچنین در سال ۱۳۸۶ علاوه بر شناسه ۹۶۴ شناسه ۶۰۰ نیز به ایران اختصاص یافت. با استفاده از شناسه ۱۰ رقمی امکان ثبت یک میلیون کتاب در ایران وجود داشته است .(در حال حاضر علاوه بر شناسه قبلی شناسه ۹۷۸ و عدد ۶۲۲ نیز مختص ایران است )

شابم:

شماره استاندارد موسیقی نیز مانند شابک ۱۳رقم است با این تفاوت که برای شناسایی آثار موسیقی به کار  می‌رود که با هدف فروش، اجاره یا حمایت از حق مولف، منتشر شده است. دفتر نت، دفترنت‌های مینیاتوری، آوازی، مجموعه‌های قطعات، ورقه‌های موسیقی پاپ و آثار الکترونیکی برخی از چیزهایی اند که شابم به آنها اختصاص می‌یابد.

نوشته شده در یک دیدگاه

بیمه نویسندگان

سایت اهل قلم، پایگاهی است اختصاصی برای معرفی پدیدآورندگان کتاب. در این پایگاه، همه صاحبان اثر که حداقل یک عنوان کتاب داشته باشند می‌توانند ثبت‌نام کنند. پس از ثبت نام و عضویت در این سایت افراد متقاضی با دارا بودن شرایط مندرج در آیین‏نامه‏های مصوب می‏توانند درخواست عضویت در صندوق اعتباری هنر، بیمه تامین اجتماعی، گواهی آثار خود را از طریق سامانه شخصی خود ارسال کرده و پاسخ خود را از همان طریق دریافت نمایند.وردپرس خوش آمدید. این اولین نوشتهٔ شماست. این را ویرایش یا حذف کنید، سپس نوشتن را شروع نمایید!

تمامی هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران واجد شرایط با عضویت در صندوق اعتباری هنر می‌توانند از خدمات و حمایت‌های این صندوق بهره‌مند شوند. ملاک عضویت در صندوق و تمدید آن مشروط به استمرار فعالیت حرفه‌ای است.

شرایط عمومی و مدارک مورد نیاز برای عضویت:

  • ارائه معرفی نامه از سوی معاونت‌های تخصصی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ادارت کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها
  • تکمیل فرم عضویت
  • پرداخت حق عضویت

متقاضی پس از ایجاد صفحه شخصی در بخش عضویت وب‌سایت، تکمیل اطلاعات درخواستی، تایید مدارک الصاقی توسط کارشناسان صندوق و پرداخت حق عضویت ۵۰۰.۰۰۰ ریالی‌، فرایند عضویت را تکمیل و شماره عضویتی ۸ رقمی دریافت می‌نماید. لازم به توضیح است که فعالان قرآنی و مطبوعاتی افزون بر شرایط آیین‌نامه عضویت صندوق اعتباری هنر، باید شرایط مندرج در تارنمای معاونت قرآن و عترت و تارنمای معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی را نیز کسب نمایند.

برابر توافق صورت گرفته میان سازمان تامین ‌اجتماعی و وزارت فرهنگ وارشاداسلامی هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌ نگاران واجد شرایط پس از عضویت در صندوق اعتباری هنر و معرفی از سوی معاونت‌های تخصصی مربوطه یا ادارات کل ارشاد استان‌ها با معرفی ‌نامه «صندوق اعتباری هنر» بیمه تأمین ‌اجتماعی می‌شوند. اعضا صندوق اعتباری هنر می‌توانند ضمن برخورداری از حمایت‌های مربوط به بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد از کمک ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معادل ۱۰ درصد حداقل دسـتمزد مصوب شورای عالی کار در هر سال، بابت حق بیمه ماهانه خود برخوردار شوند.

ضوابط و مقررات مشمولین طرح بیمه تامین اجتماعی :

پس از معرفی متقاضی از سوی معاونت‌های تخصصی ذیربط، صندوق اعتباری هنر طبق ضوابط و شرایط زیر اقدام به بیمه هنرمندان می‌کند.

  • عضویت در صندوق اعتباری هنر
  • متقاضی باید حداقل ۱۸ سال سن داشته باشد.
  • حداکثر سن برای درخواست و عقد قرارداد برای مردان و زنان ۵۰ سال است، چنانچه سن متقاضی بیش از سنین یاد شده باشد، پذیرش درخواست وی وابسته به دارابودن سابقه پرداخت حق‌ بیمه قبلی به میزان برابر مدت مازاد سنی مقرر خواهد بود. افرادی که حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند از اعمال شرط سنی معاف می‌باشند.